Posted by TLN (104..213.94) on March 10, 2023 at 17:38:04:
JE SUIS MALADE – ALICE DONA, SERGE LAMA
Bài: Tuấn Thảo
Chỉ cần nghe những nốt nhạc dạo đầu trỗi lên từ phím đàn dương cầm, người yêu nhạc Pháp đều nhận ra ngay t́nh khúc Je Suis Malade. Căn bệnh trầm kha được nhắc tới trong tựa đề bài hát là nỗi sầu tương tư. Thế nhưng măi tới những năm sau này, hai tác giả người Pháp mới chịu vén màn bí mật, tiết lộ những câu chuyện chưa nói đằng sau một ca khúc để đời.
Được phát hành vào năm 1973, Je Suis Malade là ca khúc chủ đề của tập nhạc cùng tên do nam ca sĩ Serge Lama viết với tác giả Alice Dona. Đây là album thứ tư trong số 35 tập nhạc mà ông đă ghi âm trong đời, nhưng lại là album đầu tiên giúp cho Serge Lama chấp cánh vươn lên đỉnh cao thành công.
Chỉ riêng tại Pháp, album này trở thành đĩa kim cương, sau khi vượt qua ngưỡng một triệu bản. Bản nhạc Je Suis Malade ra đời nhờ vào sự hợp tác của hai tài năng : Alice Dona soạn toàn bộ giai điệu, Serge Lama đặt lời cho ca khúc với hai lần chỉnh sửa.
Bài hát được viết từ góc nh́n của một người đàn ông, tâm tư bị dày ṿ đến đỗi lười ăn biếng ngủ. Nỗi sầu tương tư của nhân vật trong bài hát làm cho ta nghĩ tới một mối t́nh đơn phương, với bao trộm nhớ thầm thương. Thế nhưng, câu chuyện thật đằng sau ca khúc này lại là một mối t́nh tay ba, với nhiều cảnh ngang trái xót xa.
Vào năm 1965, Serge Lama gặp tai nạn xe cộ trên đường lưu diễn miền nam nước Pháp. Ông may mắn thoát chết nhưng người vợ chưa cưới của ông thời bấy giờ (cô Liliane Benelli) cũng như người anh trai ruột của Enrico Macias lại không sống sót sau tai nạn. Serge Lama buộc phải ngưng biểu diễn, và phải trải qua 14 lần giải phẫu trong ṿng hai năm.
Chính trong khoảng thời gian này, ông làm quen với Daisy Brun, nguyên là thư kư làm việc cho hăng đĩa Philips. Ngoài việc giúp đỡ ông về mặt nghề nghiệp, Daisy c̣n là một chỗ dựa về mặt tinh thần. Phải chăng v́ biết ơn cô mà Serge Lama đă ngỏ lời cầu hôn Daisy vào tháng 12 năm 1968, ba năm sau ngày hai người quen nhau.
Theo lời kể gần đây của chính tác giả Alice Dona, sau khi cưới vợ Serge Lama tưởng chừng từ nay an bề gia thất, yên vui với cuộc sống vợ chồng, nào ngờ chỉ vài năm sau khi lập gia đ́nh, nam ca sĩ Pháp lại gặp phải một cú sét ái t́nh, ông ngă ḷng yêu tha thiết một người đàn bà khác (tên là Michèle Potier). Một bên là ân nhân, cưu mang chăm sóc ông trong những lúc khó khăn hoạn nạn, c̣n một bên là t́nh nhân, với bao niềm đam mê cuồng nhiệt. Điều đó làm cho ông điêu đứng khổ sở, đứng ngồi không yên, do bị kẹt giữa hai mối t́nh.
Nhân một bữa ăn tối, nhạc sĩ Alice Dona mới được nghe Serge Lama kể lại đầu đuôi câu chuyện. Điều làm cho nam ca sĩ đau đớn nhất là ông buộc phải nói dối với một người mà suốt đời ông phải biết ơn. Xa hơn nữa, hai người đàn bà đều phải khổ v́ ông, hoàn cảnh đó khiến cho ông buồn rầu đến sinh bệnh. Về tới nhà lúc trời gần sáng, tác giả Alice Dona không đi ngủ mà lại ngồi vào đàn piano. Bà soạn giai điệu cho bài hát Je Suis Malade chỉ trong ṿng 10 phút.
T́nh khúc Je Suis Malade trở thành một trong những bản nhạc quen thuộc nhất của làng nhạc Pháp, ăn khách qua nhiều giọng ca hàng đầu trong đó đầu tiên hết có thần tượng Dalida, rồi sau đó mới tới phiên Serge Lama, gần đây hơn có phiên bản của nữ ca sĩ Lara Fabian, hay của Vincent Niclo hát trên sân khấu. C̣n trong tiếng Việt, tác giả Lê Xuân Trường từng đặt thêm lời Việt cho bài này với tựa đề ‘‘Không Cần Nói’’ mà các bạn có thể nghe ở phần cuối chương tŕnh qua giọng ca của Angela Trâm Anh.
Một chuỗi nốt nhạc trầm lắng trong khúc dạo đầu để nói lên những sự trăn trở thổn thức, những khoảng cách im lặng giữa từng đoạn để nói lên bao bồn chồn ray rức. Những khoảnh khắc thoáng nghe tưởng chừng dịu êm, ngờ đâu lại dự báo những giông băo sắp tới, ập vào tâm hồn, tàn phá cuộc đời từ lúc nào không hay. Giai điệu của t́nh khúc Je Suis Malade xen kẽ những đoạn vũ băo cao trào để nói lên cơn đau t́nh ái, u mê ngang trái, mang nhiều kịch tính và chất tự sự bi ai hợp với những giọng ca nhiều nội lực có làn hơi dài, đầy kinh nghiệm dày dặn từng trải …..
Serge Lama chia tay với người vợ đầu là Daisy Brun vào thời điểm sáng tác bản nhạc (vào năm 1972). Ông sau đó sống chung với bà Michèle nhưng hai người chỉ thành hôn vào năm 1991. Vợ thứ nh́ của ông, bà Michèle Chauvier qua đời năm 2016 vào năm 71 tuổi do tai biến mạch máu năo. C̣n bà Daisy th́ lại qua đời trước đó vào năm 2001 v́ bệnh ung thư.
Nh́n lại, Je Suis Malade là cơn đau đoạn trường do chất chứa nhiều uẩn khúc nỗi niềm. Có lẽ măi tới sau ngày qua đời của các nhân vật có liên quan tới bài hát th́ câu chuyện đời tư mới được tiết lộ bởi những người trong cuộc, trong đó có Alice Dona. Lời giải thích của hai tác giả về bối cảnh sáng tác bài hát mở thêm một cách đọc hoàn toàn khác : trong t́nh yêu những người ‘‘hèn nhát’’ nhất thường lắm lời dối gian, yêu chi cho nhức nhối tâm can, đau chi cho đứt hết ruột gan …
Ca sĩ Dalida, rất xúc động trước lời của ca khúc, đă khiến bài hát này được công chúng biết đến nhiều hơn bằng cách đưa nó vào album "Julien…" của cô vào năm 1973, chỉ vài tháng sau khi phát hành phiên bản gốc.
Câu chuyện t́nh đầy khổ đau này lại kết thúc tốt đẹp bất ngờ, khi Serge Lama và Michèle Potier đă gặp lại nhau vài năm sau khi chia tay. Họ kết hôn và có với nhau một cậu con trai vào năm 1981. Cặp đôi này chỉ chia ĺa sau cái chết của Michèle, năm 2016.
Je suis malade (I'm Sick) Serge Lama
Je ne rêve plus je ne fume plus
Je n´ai même plus d´histoire
Je suis sale sans toi je suis laid sans toi
Je suis comme un orphelin dans un dortoir
Je n´ai plus envie de vivre ma vie
Ma vie cesse quand tu pars
Je n´ai plus de vie et même mon lit
Se transforme en quai de gare
Quand tu t'en vas
Je suis malade complètement malade
Comme quand ma mère sortait le soir
Et qu'elle me laissait seul avec mon désespoir
Je suis malade parfaitement malade
T´arrives on ne sait jamais quand
Tu repars on ne sait jamais où
Et ça va faire bientôt deux ans
Que tu t'en fous
Comme à un rocher comme à un péché
Je suis accroché à toi
Je suis fatigué je suis épuisé
De faire semblant d'être heureux quand ils sont là
Je bois toutes les nuits mais tous les whiskies
Pour moi ont le même goût
Et tous les bateaux portent ton drapeau
Je ne sais plus où aller tu es partout
Je suis malade complètement malade
Je verse mon sang dans ton corps
Et je suis comme un oiseau mort quand toi tu dors
Je suis malade parfaitement malade
Tu m'as privé de tous mes chants
Tu m'as vidé de tous mes mots
Pourtant moi j´avais du talent avant ta peau
Cet amour me tue, si ça continue
Je crèverai seul avec moi
Près de ma radio comme un gosse idiot
Écoutant ma propre voix qui chantera :
Je suis malade complètement malade
Comme quand ma mère sortait le soir
Et qu'elle me laissait seul avec mon désespoir
Je suis malade c´est ça je suis malade
Tu m'as privé de tous mes chants
Tu m'as vidé de tous mes mots
Et j'ai le cœur complètement malade
Cerné de barricades t'entends je suis malade
V nghe nhiều ca sĩ hát bài này nhg phải nói Lara Fabian là người diễn đạt hay nhất, nghe she hát mà nổi da gà luôn. TLN có bài này cách đây khoảng 20 năm do cô bạn học làm CD tặng v́ she biết TLN mê nhạc Pháp. Chỉ khổ cái TLN theo sinh ngữ Pháp hồi trung học nhg chữ thầy trả thầy hết rồi nên nghe th́ feel qua điệu nhạc chứ hiểu khỉ ǵ đâu hehehe măi sau này có youtube th́ đi t́m bài này nghe để biết luôn Lara th́ mới hiểu meaning của bài này, và coi Lara hát fê quá xá luôn